1 март - Бөтендөнья гражданнар оборонасы көне
Ел саен 1 мартта Бөтендөнья гражданнар оборонасы көне билгеләп үтелә, ул 1972 елдан Халыкара гражданнар оборонасы оешмасы Генераль Ассамблеясы карары буенча үткәрелә.
Халыкара гражданнар оборонасы оешмасы Гражданнар оборонасы өлкәсендә халыкара аренада махсуслашкан бердәнбер хөкүмәтара оешма булып тора. Хәзерге вакытта оешма әгъзалары булып 70тән артык дәүләт тора.
Халыкара гражданнар оборонасы оешмасы-халыкның иминлеген тәэмин итү, аңа ярдәм күрсәтү өчен җаваплы структураларны үстерүдә, шулай ук табигый бәла-казалар һәм техноген һәлакәтләр очрагында матди кыйммәтләр һәм әйләнә-тирә мохитнең сакланышын тәэмин итү максаты булган хөкүмәтара оешма.
Халыкара гражданнар оборонасы оешмасы тарихы Парижда 1931 елда башлана. Ул вакытта Француз медицина хезмәте генералы Жорж Сен-Полем тарафыннан берничә ил инициативасы буенча "Женева зоналары ассоциациясе" - "куркынычсызлык зоналары" оеша.
«Женева зоналарына» нигез салучы идеясе барлык илләрдә дә тыныч вакытта ике яклы яки күп яклы килешүләр дип танылган куркынычсыз зоналар яки районнар булдыру юлы белән төзелгән. Мондый нейтраль зоналар халыкның кайбер категорияләре: хатын-кызлар, балалар, авыру һәм өлкән яшьтәге кешеләр өчен сугыш вакытында качып саклану урыны булып хезмәт итәргә тиеш иде. Башта оешма, нигездә, хәрби вакытта эшләргә омтылып, граждан халкын яклауны оештыру белән шөгыльләнергә тиеш иде. Әлбәттә, ул традицион рәвештә гражданнар оборонасы белән шөгыльләнүче белгечләрне, ягъни граждан халкын яклауның үзенчәлекле бурычларын хәл итүче хәрби кадрларны берләштерде.
Беренче тапкыр бу идеяне Жорж Сен-Поль белдерде 1929 елда, аннары бу идея аның публикацияләрендә һәм чыгышларында төрле конференцияләрдә чагылыш тапты.
Генерал Сен-Поль 1937 елда вафат була, аның үтенече буенча Ассоциация Париждан Женевага күчерелә һәм хәрби вакытта гражданнарны һәм тарихи биналарны саклау буенча халыкара Ассоциациягә үзгәртелә. Генералның дусты һәм соратнигы ассоциацияне җитәкли һәм аның генераль секретаре була. Нәкъ менә Генри Джорж инициативасы буенча Ассоциация кайбер категория халыклар өчен Испаниядә (1936 ел, Мадрид һәм Бильбао) Гражданнар сугышы чорында һәм Япония белән Кытай арасындагы сугыш вакытында (1937 ел, Шанхай һәм Нанкин) нейтраль зоналар төзи алды.
1958 елның гыйнварында Женева зоналарының Халыкара ассоциациясе (хөкүмәтнеке булмаган оешма) халыкара Гражданнар оборонасы оешмасына яңа статус белән үзгәртелә. Төп бурычы-тыныч вакытта яки конфликт вакытында корал куллану аркасында килеп чыккан табигый бәла-казалар аркасында килеп чыккан нәтиҗәләрне киметү буенча оешмаларның бөтендөнья масштабында көчәю һәм координацияләү. МОГО мандаты нигезендә, әлеге халыкара оешмада эш тиешле милли хезмәтләрне үстерү, алар арасында мәгълүмати алмашу, милли кадрлар әзерләү юнәлешендә төзелә. Ул гражданлык саклауның төрле аспектлары белән шөгыльләнүче халыкара һәм хөкүмәтнеке булмаган оешмалар белән хезмәттәшлек итә. БМО Генераль Ассамблеясенең 2015 елның 18 декабрендәге резолюциясе кабул итү әлеге эшнең мөһим нәтиҗәсе һәм аның халыкара гуманитар берләшмәдә әһәмиятле ролен тану булды, аның нигезендә ул БМОның Генераль Ассамблеясы каршында күзәтүче статусын алды. Аерым дәүләт шулай ук күзәтүче статусын алырга мөмкин, бу исә, генераль ассамблеяләрдә катнашу хокукы бирә. Хәзерге вакытта 57 дәүләт оешма әгъзасы, 17 дәүләт күзәтүчеләр статусына ия, 23 оешма моно әгъза булып тора.
МОГО эше Генераль Ассамблея, Башкарма совет һәм Секретариат тарафыннан оештырыла. Эшчәнлекнең төп юнәлешләренең берсе булып гражданнар оборонасы (ГО) һәм гадәттән тыш хәлләр (ГХ) вакытында идарә итү мәсьәләләре буенча тәҗрибә һәм белемнәр тарату тора. Әлеге оешма шулай ук әлеге өлкәләрдә милли кадрлар әзерли, гадәттән тыш хәлләрне кисәтү һәм халыкны яклау системасын булдыру һәм камилләштерү буенча техник ярдәм күрсәтә. Белгечләрне Швейцариядә урнашкан уку үзәкләрендә әзерлиләр.
ГО дөнья тәҗрибәсен тарату максатыннан, "Гражданлык яклавы" журналы чыгара. Бу басма 4 телдә чыга, алар арасында рус теле дә бар. Документлар үзәге һәм МОГО китапханәсендә бик күп документлар, китаплар, журналлар, шулай ук аудио һәм видео материаллар саклана.
Россия Федерациясе 1993 елның июнь аеннан МОГО әгъзасы булып тора. Бу халыкара оешмада Россия Федерациясе Хөкүмәтен Россия Федерациясе Гражданнар оборонасы эшләре, гадәттән тыш хәлләр һәм табигый бәла-казалар нәтиҗәләрен бетерү министрлыгы тәкъдим итә.
2012 елның ноябрендә узган МОГО Генераль Ассамблеясенең 45 нче сессиясендә оешма әгъзалары булган дәүләтләрнең граждан яклавы хезмәтләре үсешенә Россия керткән өлешне тану, шулай ук Россия Федерациясенә МОГО стратегик партнеры статусын бирү Россия инициативаларын гамәлгә ашыру планында яңа перспективалар ача.
Гадәттән тыш хәлләрне кисәтү һәм бетерү өлкәсендә белгечләр әзерләү программаларын тормышка ашыруга өйрәтү системасын камилләштерү һәм бердәм алымнар булдыру буенча уртак эш дәвам итә.
Бөтендөнья гражданнар оборонасы көне (World Civil Defence Day) ел саен 1 мартта билгеләп үтелә. Бәйрәм датасы итеп Халыкара гражданнар оборонасы оешмасы уставы (1972 елның 1 марты) үз көченә керү көне сайланган.
Россиядә Бөтендөнья гражданнар оборонасы көнен 1994 елның 1 мартыннан билгеләп үтә башладылар.